آمیخته بازاریابی (Marketing Mix) چیست؟ بررسی مدل های 4P، 7P و 4C

آمیخته بازاریابی یا marketing mix از اصطلاحات مهم بازاریابی است که شناخت و استفاده صحیح و حساب شده از آن، تأثیر قابل توجهی بر پیشرفت کسب و کار دارد. در میان شیوه های مهم و کارآمد جذب مشتری و اقسام بازاریابی، آمیخته بازاریابی تقریبا مفهومی جدید محسوب می شود. در مقاله آمیخته بازاریابی چیست، توضیحات کاملی در خصوص این اصطلاح و پیامدهای مثبت آن ارائه خواهیم کرد.

آمیخته بازاریابی چیست؟

بازاریابی برخلاف تصور، یک مفهوم ساده و پیش پا افتاده نیست و جنبه های مختلف و گسترده ای دارد. منظور از «آمیخته بازاریابی (marketing mix)»، شناخت و مدیریت صحیح جنبه های مختلف بازاریابی است که می تواند منجر به ارتقای کسب و کار گردد.

برای داشتن بازاریابی تاثیرگذار، آشنایی با آمیزه بازاریابی و عناصر آن می تواند بسیار موثر باشد.

از مهم ترین مسائلی که باید در زمان راه اندازی کسب و کار به آن توجه شود، نحوه جذب مشتری و بهره وری صحیح از بازاریابی است. کسب و کارهای نوپا می توانند از طریق آشنایی بهتر با تکنیک ها و روش های بازاریابی و بهره گیری از خلاقیت های خود، در مدتی کوتاه تعداد مشتری بالایی را جذب نمایند و به کسب و کار خود رونق ببخشند.

البته باید مطالعات در حوزه علم بازاریابی دقیق و حساب شده باشد.

آمیزه بازاریابی به مجموعه ای از فعالیت ها و تاکتیک هایی اشاره دارد که یک شرکت با استفاده از آن می تواند کسب و کار خود را گسترش دهد و به موفقیت های قابل توجهی برسد. امروزه marketing mix از الزامات مهم برای پیشرفت هر کسب و کار شناخته می شود.

اصطلاح marketing mix اولین بار در دهه پنجاه میلادی توسط یکی از اساتید دانشگاه هاروارد به نام «نیل بوردن» بیان شد. در آن زمان مردم توجهی به شیوه های جدید بازاریابی نداشتند و بازاریابی سنتی را ترجیح می دادند.

با گذشت زمان و معرفی زیرساخت های بازاریابی نوین و مدرن به وسیله آلدرسون، آمیخته بازاریابی بیشتر مورد توجه قرار گرفت. ساختار کلی «آمیزه بازاریابی» از 4 قسمت یا عنصر اصلی تشکیل شده که اصطلاحاً به آن 4P می گویند. این ساختار بدین شرح می باشد:

• محصول (Product)
• قیمت (Price)
• محل توزیع (Place)
• ترویج یا گسترش (Promotion)

بسیاری از متخصصین حوزه بازاریابی همان 4 اصل اول یعنی 4p را به عنوان عناصر میکس مارکتینگ می شناسند. آمیخته بازاریابی فیلیپ کاتلر (پدر علم بازاریابی) نیز اصول 4p (محصول، قیمت، ترویج و مکان یا محل) است. او البته در نوشته های بعدی خود، عناصر دیگری مثل نیروی انسانی، فرایند، برنامه و کارکرد را هم برای آمیزه بازاریابی معرفی می کند.

تمامی عناصر آمیخته بازاریابی بر روی یکدیگر اثر دارند و با تنظیم طرح و برنامه های یک کسب و کار، می توانند شرایط را برای رسیدن به موفقیت های بزرگ فراهم کنند. از طرفی مدیریت اشتباه عناصر marketing mix، ممکن است حتی به کسب و کار آسیب بزند، به طوری که جبران آن هم دشوار می باشد.

لذا برای استفاده از آمیخته بازاریابی در کسب و کار، حتما باید با افراد متخصص مشورت کرد و با برنامه ریزی صحیح از آن بهره گرفت.

در ادامه به تشریح و توضیح بیشتر 4p marketing آمیخته بازاریابی و تأثیرات آن در موفقیت کسب و کار می پردازیم.

همچنین ببینید: آموزش دیجیتال مارکتینگ

بررسی عناصر آمیخته بازاریابی یا marketing mix

محصول

اکثر کسب و کارها به ویژه کسب و کارهای جدید در تلاش اند تا با تولید محصولات با کیفیت یا ارائه خدمات نوین، توجه مشتریان را به سمت خود جلب کنند.

دنیای مدرن امروز، دائما در حال تغییر است و خواسته های مشتریان هم دائما عوض می شود.

کسب و کارها باید انعطاف لازم را در خصوص خواسته های مشتری های خود داشته باشند و محصولاتی را تولید کنند که با کیفیت و به روز باشند. محصول، اولین و شاید مهم ترین عنصر آمیخته بازاریابی است که توجه ویژه به آن می تواند یک کسب و کار را به موفقیت درخشانی برساند.

قیمت

کسب و کارهای مختلف در ازای خدمت یا محصولی که به مشتریان و کاربران خود عرضه می کنند، هزینه ای را دریافت می نمایند.

در تعیین قیمت یا هزینه محصول یا خدمت بایستی نکات مختلفی را مد نظر قرار داد.

به عنوان مثال هرچقدر مواد اولیه به کار رفته در تولید محصول، مرغوب تر باشند، کیفیت محصول تولیدی نیز بیشتر خواهد بود. در این صورت هزینه و قیمت دریافتی هم افزایش خواهد یافت. همچنین عواملی همچون کیفیت بسته بندی، خدمات بعد از فروش، ضمانت، اعتبار برند و نوع طراحی محصول نیز بر روی قیمت محصول موثر می باشند.

بعضی کسب و کارها برای قیمت گذاری محصولات یا خدمات خود با چالش های متعددی روبه رو هستند. اما با در نظر گرفتن عواملی همچون ارزش و کیفیت محصول، بسته بندی، سیستم عملکرد رقبا و میزان سود، می توان قیمت گذاری بر روی خدمت یا محصول را به بهترین شکل ممکن انجام داد.

محل توزیع

مکان و توزیع در آمیخته بازاریابی از این جهت اهمیت دارد که شبکه ها و افراد مختلفی را در بر می گیرد.

عواملی همچون چگونگی حمل و نقل محصول، نوع نقاط فروش، شبکه های توزیع محصول و محل ارائه محصول تأثیر مهمی بر این عنصر دارند. همچنین نوع کسب و کار هم در محل توزیع محصولات آن، بسیار موثر است.

به عنوان مثال برخی از کسب و کارها مثل کارخانه های تولید مواد غذایی کنسروی، می توانند از محل های مختلفی مثل هایپرمارکت ها، سوپر مارکت های کوچک و حتی فروشگاه های اینترنتی برای عرضه محصولات خود استفاده نمایند.

ترویج و گسترش

ترویج و گسترش محصول از اصول مهم marketing mix است. این اصل تمامی اقدامات لازم برای شناخته تر شدن محصول از جمله وجود قسمت روابط عمومی، تبلیغات و… را در بر می گیرد.

بعضی کسب و کارها از روش هایی مانند ویدیو مارکتینگ برای بازاریابی و معرفی محصولات خود استفاده می کنند. اما ویدیو مارکتینگ چگونه می تواند به ترویج محصول کمک کند؟

بازاریابی ویدیویی یا ویدیو مارکتینگ، از شیوه های بازاریابی است که در آن، محصول در قالب یک ویدیوی چند دقیقه ای معرفی می شود و مزایای آن بیان می گردد. از جمله سایر روش های دیگر بهبود ترویج محصول می توان به تبلیغات در سطح شهر، تبلیغات تلویزیونی، تبلیغات کاغذی و همچنین تماس برای بازاریابی و معرفی خدمات اشاره کرد.

سایر مدل های مشهور Marketing Mix

همان طور که ذکر شد، با گذشت زمان متخصصین حوزه بازاریابی، عناصر دیگری نیز به چهار عنصر آمیخته بازاریابی یعنی محصول، قیمت، مکان و گسترش، اضافه نمودند. یکی از مدل های مشهور آمیخته بازاریابی، مدل 7P است. در این مدل 3 عنصر نیروی انسانی، فرایند و شواهد یا مدارک ظاهری به 4 عنصر قبلی اضافه شده اند.

مدل دیگری به نام 4C وجود دارد که در سال 1990 ارائه شده است و در آن کارشناسان مدل 4P را رد می کنند و عناصر دیگری را به marketing mix اضافه می کنند. این 4 عنصر شامل مشتری یا مصرف کننده، هزینه، ارتباطات و سهولت یا آسانی هستند.

سایر عناصر معرفی شده در آمیخته بازاریابی عبارتند از: امنیت، علایق و سلایق شخصی، ایجاد میل و اشتیاق، کاوش و آنالیز و نوع و کیفیت بسته بندی.

با گسترش شبکه های اجتماعی، کسب و کارهای مختلف می توانند با استفاده از این بستر قدرتمند، محصولات خود را به مردم معرفی کنند و حتی در آنجا به فروش برسانند.

شبکه ای مثل اینستاگرام به دلیل داشتن کاربران متعدد و فعال، می تواند یک گزینه بسیار مناسب برای تبلیغات باشد. به همین دلیل بسیاری از کسب و کارها حتی کسب و کارهای خرد، از محیط این شبکه برای گسترش کسب و کار خود استفاده می کنند. لذا شبکه های اجتماعی را نیز می توان جزو جدیدترین عناصر آمیخته بازاریابی قلمداد کرد.

در بین عناصر معرفی شده، مدل های 7P و 4C مشهورتر هستند که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.

مدل 7P

نیرو یا عامل انسانی (people)

 یکی از مهم ترین عناصر اضافه شده، نیروی انسانی است. نیرو و عامل انسانی یکی از مهم ترین فاکتورهای هر کسب و کار محسوب می شود که به طور ویژه می تواند بر موفقیت کسب و کار و درآمدزایی بیشتر آن اثر بگذارد.

به عنوان مثال تصور کنید که در یک کارخانه یا کارگاه تولید قطعات خودرو، توجهی زیادی نسبت به مهارت و توانایی افراد استخدامی وجود نداشته باشد و فاکتورهای دیگری در اولویت قرار بگیرد.

به احتمال بالا قطعات تولیدی در این کارخانه کیفیت مطلوبی نخواهد داشت زیرا هیچ گونه نظارت دقیق و کارشناسی شده بر روی قطعات صورت نمی گیرد.

در زمان استخدام افراد مختلف، باید فاکتورهای مختلفی از جمله مهارت، تخصص و همسو بودن با اهداف را مدنظر قرار داد.

برای داشتن بازاریابی مطلوب نیز باید فردی استخدام شود که هم توانایی و دانش کافی در حوزه بازاریابی داشته باشد، و هم با داشتن درک کافی از نوع کسب و کار، اقدامات لازم برای رشد و مشهور شدن بیشتر آن را انجام دهد.

معمولاً انتخاب افراد مستعد، کارآمد و باهوش در حوزه بازاریابی، موجب ارتقای کسب و کار می شوند، زیرا این افراد همیشه ایده های خلاقانه دارند. ایده های خلاقانه هم می توانند مسیر دستیابی به موفقیت را کوتاه تر کنند.

فرآیند یا پروسه (process)

به مسیری که در طی آن خدمت یا کالا به دست مشتری می رسد، فرایند می گویند که البته با نام سفر مشتری هم شناخته می شود. به عنوان مثال در یک فروشگاه آنلاین اینستاگرامی، سفر مشتری شامل مراحل ذیل است:

1. جستجوی کالای مورد نظر در بین پست ها و استوری ها
2. انتخاب کالا
3. ارسال پیام به ادمین پیج جهت آگاهی از قیمت و نحوه دریافت کالا
4. پرداخت هزینه خرید کالا
5. ارسال کالا از طریق پست برای مشتری
6. تحویل کالا به مشتری

در تمام کسب و کار و ویژه کسب و کارهای اینترنتی، فرآیند یک عنصر بسیار مهم در آمیخته بازاریابی است.

مدیران کسب و کارها باید توجه کاملی به این موضوع داشته باشند و حتی الامکان، ساده ترین و سریع ترین فرآیند ممکن را برای رسیدن کالا یا خدمت به مشتری انتخاب نمایند. در این صورت اقبال و نگاه مشتری نسبت به کسب و کار، مثبت خواهد شد.

• شواهد یا مدارک فیزیکی (physical evidence)

 این عنصر، تمام جنبه های ظاهری کسب و کار را در بر می گیرد.

به عنوان مثال در خصوص یک کسب و کار اینترنتی فعال در وب، عواملی همچون قالب و نوع طراحی سایت، فونت های مورد استفاده، جلوه های گرافیکی و ظواهر صفحات، همگی در حوزه شواهد فیزیکی قرار دارند.

طبیعتاً مشتریان و کاربران نسبت به طراحی های زیبا، فونت های شکیل و جلوه های گرافیکی چشم نواز، روی خوشی نشان می دهند و این موضوع، احتمال موفقیت کسب و کار را بالا می برد.

مدل 4C

مشتری یا مصرف کننده (Costumer or Consumer)

در علم بازاریابی و تجارت، مشتری از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار است. در هر کسب و کاری، باید شناخت دقیق و کامل از نیاز و خواسته های مشتری وجود داشته باشد. این شناخت کمک می کند تا صاحب کسب و کار محصولات بهتر و مطلوب تری را تولید نماید و در اختیار مشتری بگذارد.

به عنوان مثال در یک فروشگاه اینترنتی بدلیجات، ماندگاری مناسب محصولات در شرایط مختلف برای مشتری بسیار مهم است. لذا صاحب فروشگاه و نیروی فعال در زمینه بازاریابی، باید به دنبال محصولاتی باشند تا این شرایط را محقق کنند.

هزینه (cost)

این عنصر با عنصر قیمت در مدل 4p آمیخته بازاریابی، تفاوت مهمی دارد زیرا فاکتورهای دیگر هزینه ساز را هم در نظر می گیرد.

به عنوان مثال درصد بالایی از از فروشگاه های لوازم خانگی، سرویس خاصی را برای ارسال محصول در نظر می گیرند تا کالا در نهایت سلامت و به راحتی به دست مشتری برسد. در برخی از این فروشگاه ها، هزینه حمل و نقل دریافت نمی شود و برخی دیگر هم آن را بر روی قیمت کالا حساب می کنند. بنابراین منظور از هزینه، تمام فاکتورهای تأثیرگذار بر روی قیمت محصول است.

ارتباط (Communication)

موضوع ارتباط با مشتری، از جمله مهم ترین موضوعات در شیوه های نوین آمیخته بازاریابی است. مسائلی همچون خدمات پس از فروش، دعوت به عضویت در باشگاه مشتریان، ارائه کدهای تخفیف به مناسبت های مختلف و…، همگی در این حوزه قرار می گیرند.

کسب و کارهای موفق علاوه بر تلاش بر جذب مشتری های جدید، همواره به مشتری های قدیمی خود نیز توجه ویژه ای دارند.

به عنوان مثال احتمالا بعد از خرید از فروشگاه های اینترنتی معتبر، متوجه شده اید که آن ها برای شما پیامک نظرسنجی می فرستند تا کیفیت خدمات خود را بسنجند. حتی در زمان تماس با پشتیبانی نیز به نحوه پاسخگویی اپراتورهای خود با مشتریان اهمیت می دهند. لذا یکی از فاکتورهای مهم کسب و کارهای موفق، داشتن ارتباط مطلوب و حساب شده با مشتری است.

آسانی یا سهولت (Convenience)

در این عنصر، مهم ترین فاکتور، دریافت آسان و بدون دردسر محصول به مشتری است. از جهاتی عنصر آسانی در مدل 4C، شباهت زیادی به عنصر محل توزیع در مدل 4p دارد.

بسیاری از فروشگاه های اینترنتی سرشناس، اهمیت بسیار زیادی برای عنصر سهولت قائل هستند و تلاش می کنند که به بهترین و راحت ترین شکل ممکن، محصول یا خدمت خود را به دست مشتری برسانند.

مزایای آمیخته بازاریابی چیست؟

بازاریابی در هر نوع کسب و کاری می تواند منجر به رشد و افزایش درآمد شود. در کسب وکارهای اینترنتی، آشنایی با اصول بازاریابی و انواع آن می تواند مانند یک نیروی محرک، کسب و کار را به سمت موفقیت سوق دهد. در صورت تمایل بیشتر جهت آشنایی با مفهوم بازاریابی، می توانید به لینک بازاریابی چیست مراجعه نمایید.

آمیخته بازاریابی یا ترکیب عناصر مختلف بازاریابی، به دلیل ایجاد ارتباط و هماهنگی میان جنبه های گوناگون بازاریابی، می تواند توجه مشتری را جلب کند.

در حقیقت مهم ترین مزیت آمیزه بازاریابی، افزایش احتمال جلب توجه مشتری و اعتماد به خدمات و کیفیت محصولات است. علاوه بر این، marketing mix بر روی ایجاد هماهنگی میان قسمت های مختلف یک کسب و کار، کنترل شیوه بازاریابی و حتی اتخاذ شیوه های خلاقانه و جدید برای بازاریابی، اثر مثبتی می گذارد.

آنچه درمورد مدیریت بازاریابی باید بدانید!

نتیجه گیری

توجه کردن به آمیخته بازاریابی، باعث می شود تا صاحبان کسب و کار مشتریان خود را بهتر بشناسند و تولیدهای خود را طبق علاقه و سلیقه مشتری انجام دهند. از طرفی آمیخته بازاریابی به قیمت گذاری مناسب و جذب نیروهای متخصص و کارآمد برای بالا بردن کیفیت محصولات هم، کمک می کند.

شاید در دیدگاه اول رعایت اصول و عناصر آمیخته بازاریابی، امری آسان به نظر برسد اما در عمل همیشه چنین نیست. مدیریت یک دست اصول میکس مارکتینگ و رعایت آن ها، مستلزم داشتن درایت و توانایی است. بنابراین باید نسبت به آمیخته یا آمیزه بازاریابی و عناصر مختلف تشکیل دهنده آن، شناخت کافی پیدا کرد و سپس از مزایای آن در کسب و کار بهره گرفت.

در این مقاله تلاش شد تا آمیخته بازاریابی (marketing mix) که یکی از مهم ترین اصطلاحات دنیای بازاریابی است، به خوبی توضیح داده شود و عناصر مختلف و مزایای آن بیان گردد. پس از آنکه دریافتیم مفهوم آمیزه بازاریابی چیست؛ مشخص شد که شناخت میکس مارکتینگ و استفاده به جا و درست از آن در کسب و کار، می تواند زمینه ساز موفقیت های مداوم و افزایش درآمدزایی باشد.

سوالات متداول